W piątek, 24 marca 2023 roku, w Starostwie Powiatowym w Tomaszowie Mazowieckim odbył się wernisaż wystawy zatytułowanej „Zawołani po imieniu". Materiały pochodzą z Instytutu Pileckiego w Warszawie.
Mariusz Węgrzynowski – Starosta Powiatu Tomaszowskiego, powitał uczestników spotkania, wśród których byli między innymi: Leszek Ogórek – Wicestarosta Powiatu Tomaszowskiego, Elżbieta Łojszczyk i Michał Czechowicz – członkowie Zarządu Powiatu Tomaszowskiego, Jarosław Pązik – tomaszowski historyk, nauczyciele i uczniowie tomaszowskich szkół ponadpodstawowych – I Liceum Ogólnokształcącego, Zespołu Szkół Ponadpodstawowych nr 1 i 2. v
„Witam Państwa bardzo serdecznie w Starostwie Powiatowym na odsłonięciu wystawy, która jest poświęcona tym wszystkim, którzy w czasie dramatu II wojny światowej, z narażeniem własnego życia, ratowali Polaków narodowości żydowskiej - Żydów, tych wszystkich, którzy byli skazani na śmierć za to, że są Żydami. Jako naród polski wielokrotnie pokazujemy swoje serce, swoją miłość do bliźnich i to, co jest niezwykle istotne to, że Polacy ratowali Żydów z narażeniem własnego życia. Często to życie tracili, to wszystko, co wiązało się z przechowywaniem, z ukrywaniem Żydów, to było obarczone strachem. To było obarczone karą śmierci. I tysiące Polaków taką cenę zapłaciło, ale uważali, że trzeba tych wszystkich, z którymi żyli na co dzień, którzy byli ich sąsiadami, znajomymi, trzeba ratować, bo taka jest potrzeba pokazania swojego człowieczeństwa, tego, co powinno być naturalnym elementem funkcjonowania w społeczeństwie. Pomimo pewnych różnic razem powinniśmy współpracować, razem powinniśmy się nawzajem szanować. W państwie polskim w czasie II wojny światowej te restrykcje w stosunku do tych wszystkich, którzy pomagali Żydom, były wyjątkowe. Na zachodzie Europy też wyciągano konsekwencje, ale nie takie jak w przypadku ziem polskich. Tutaj obowiązywała kara śmierci za jakąkolwiek pomoc Żydom.
Ten dzień, który został ustanowiony kilka lat temu przez Sejm Polski - Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów ma właśnie pokazywać tragedię jednego i drugiego narodu, ale przede wszystkim tragedię wojny. To wszystko, co się z tym wiąże, że przychodzi żołnierz, w tym przypadku niemiecki i rości sobie prawo, żeby decydować, czy ktoś może żyć, czy też nie. My musimy o tym pamiętać, wyciągać odpowiednie wnioski, w perspektywie przyszłości, żeby te nasze postawy, które będziemy budować przez miesiące, lata naszego życia, uniemożliwiały w przyszłości takie zachowania. Wybitni, wspaniali Polacy, którzy oddawali życie za drugiego człowieka.
Jak Państwo wiecie, w ostatnim czasie dużo mówi się o rodzinie Ulmów, która została wymordowana i to małżeństwo i kilkoro ich dzieci właśnie za to, że pomagali Żydom w ukrywaniu się, za to, że pomagali po prostu żyć. To jest wyjątkowe bohaterstwo, jeszcze raz podkreślę, Polaków, o tym musimy pamiętać.
Bardzo cieszę się, że tutaj, na otwarciu tej wystawy, jest obecna młodzież. Bardzo dziękuję Wam za to, że przyszliście, żeby można było zobaczyć tą wystawę, można było zapoznać się z pewnymi faktami, które dopiero dzisiaj, po tylu latach wychodzą, które pokazują to bohaterstwo Polaków. Cieszę się, że są wychowawcy, że są dyrektorzy. Jestem również podbudowany obecnością wielu innych osób, którzy przychodzą i chcą współuczestniczyć w tym wszystkim, co wiąże się z pamięcią historyczną, z pamięcią naszego narodu
Są obecni członkowie Zarządu Powiatu Tomaszowskiego, Wicestarosta pan Leszek Ogórek, członkowie Zarządu - pani Elżbieta Łojszczyk i pan Michał Czechowicz. Są oczywiście media, za to Państwu bardzo dziękuję, bo wykonujecie wyjątkową pracę. Ten przekaz jest kierowany do tych wszystkich, którzy nie mogą w dniu dzisiejszym uczestniczyć w otwarciu tej wystawy, ale którzy mając taką wiedzę, być może przyjdą tutaj, do budynku Starostwa Powiatowego i będą chcieli obejrzeć to, co znajduje się na tych sztalugach. Ja oczywiście w sposób szczególny zachęcam młodzież do tego, żeby zapoznawali się z historią Polski w ostatnich latach zresztą bardzo tragiczną, bo jednak pamiętajmy, miliony zamordowanych ludzi narodowości żydowskiej, ale miliony Polaków, którzy zginęli w czasie drugiej wojny światowej. Te szacunki, które historycy przekazują, mówią o tym, że zginęło od sześciu do ośmiu milionów naszych rodaków.
Proszę Państwa, to jest coś niebywałego. Praktycznie nie było rodziny, nie było miejscowości, gdzie nie mordowano dziesiątek setek osób i my dzisiaj, jako to pokolenie, które na razie unika wojny, ale widzimy, co się dzieje za naszą wschodnią granicą. Musimy tak postępować i podejmować takie decyzje, żeby tej wojny nigdy więcej nie było tutaj, na ziemiach naszego państwa, jak i również na terenie Europy chciałoby się, żeby takich konfliktów zbrojnych nie było również na terenie całego świata, ale zawsze się pojawiają źli ludzie, którzy chcieliby panować nad innymi, chcieliby mieć władzę i częstokroć te pieniądze, które mają, częstokroć pewne możliwości wykorzystują do złych celów, mając pełną świadomość, mając pewną wiedzę zawsze w swoich decyzjach możemy podejmować takie wybory, które na pewno zmniejszą ryzyko wywołania takiego konfliktu tutaj w sposób szczególny na terenie naszego państwa. Serdecznie wszystkich Państwa zachęcam do obejrzenia tej wystawy i tak jak powiedziałem, do zapoznania się z tym wszystkim, co wiąże się z historią naszego państwa." – powiedział Mariusz Węgrzynowski – Starosta Powiatu Tomaszowskiego.
Następnie Elżbieta Łojszczyk przybliżyła program, jaki realizuje Instytut Pileckiego w Warszawie „Zawołani po imieniu", a po niej Jarosław Pązik – tomaszowski historyk przybliżył postać Karoliny Juszczykowskiej, tomaszowianki, która ratując dwóch Żydów sama została skazana na kare śmierci, która została wykonana.
Organizatorzy zapraszają wszystkich do oglądania wystawy do wtorku, 28 marca 2023 roku w godzinach otwarcia Starostwa.
Źródło: Starostwo Powiatowe w Tomaszowie Mazowieckim